تاریخچه مهرها در دوران ساسانیان

جایگاه زن در ایران قدیم

در نقاط مختلف ایران از دیرباز مهرهایی با نقوش مختلف انسانی (بیشتر نر)، گیاهی، حیوانی و مختلط استفاده می‌شده است ولی شمایل زن نه! شمایل‌های زنانه روی مهرها رایج نبوده و نمونه‌های محدودی از مهرهای مزین به نقوش زنانه از ایران باستان به ویژه دوران ساسانیان یافت شده است.

این مقاله به بررسی علت استفاده از نقش زن بر روی برخی مهرها و بررسی جایگاه زن در جامعه و حکومت عصر ساسانی و ارتباط آن با آناهیتا (الهه آب) می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که حضور زنان بر مهرهای دوران ساسانی نشان از جایگاه رفیع و ارزشمند زن در این عصر دارد.

زن نه تنها در قالب ملکه‌ها و زنان درباری و در کنار شخصیت‌های اصلی مرد به تصویر کشیده می‌شود، بلکه در برخی موارد تنها است و نمایانگر آناهیتا (نماد عشق و باروری) است. در موارد دیگر، زنان با کودک یا در نقش همسر یا عروس به تصویر کشیده می‌شوند.

ظرافت تصویر و دقت در نمایش چهره، جنسیت و تزیینات زنانه و همچنین نوشتن نام ملکه بر برخی مهرها از ویژگی‌های بارز این نقوش است.

زن در فرهنگ و تمدن ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته است. به خصوص در عصر ساسانیان، زنان از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار بودند. حضور چشمگیر زنان در آثار هنری این عصر از جمله مهر مؤید این امر است. روی مهرها نقوش زنانه متعددی وجود دارد که بیشتر آنها مربوط به ملکه یا آناهیتا است.

اعتقاد به این الهه از قدیم‌الایام در ایران رایج بوده است. در دوران پیش از ساسانیان، از جمله دوران هخامنشیان، زنان به ندرت به تصویر کشیده می‌شدند.

علیرغم اهمیت مهرها، به دلیل وجود نقوش و نوشته‌های رمزی که بیانگر آداب، سنن و اعتقادات مردم آن زمان است، به ندرت پژوهشی برای شناسایی این نقوش صورت گرفته است. اکثر مطالعات عمیق نیستند. آنها فقط یک بررسی و توضیح مختصر برای آیکون‌ها ارائه می‌دهند.

مطالعات موجود بیشتر از نمادهای زنان بر روی مهرها غفلت کرده است. از این رو این مقاله به بررسی شمایل زنان بر روی مهرهای دوره ساسانی می‌پردازد تا چرایی ترسیم آنها را دریابد و رمز و نماد نقوش را کشف کند.

آناهیتا بر روی مهرهای ساسانی

تصویر نمادین زن به شکل آناهیتا بر روی مهرهای دوره ساسانی به عنوان الگوی مقدس زن ایرانی مورد بررسی قرار می‌گیرد که گاه شامل ملکه یا ملکه‌های این دوره نیز می‌شد. آناهیتا کهن الگوی زن ایرانی و ایزدبانوی آب است که در آیین‌های ایران باستان جایگاه مهمی‌ دارد و قدمت پرستش او به قبل از زرتشت می‌رسد.

او هر دو جنبه زیبای زنانه و مادرانه داشت. او دارای صفات قدرت، زیبایی و خرد است و الهه عشق و باروری است. چشمه حیات از وجود او سرچشمه می‌گیرد و «مادر خدا» نیز همینطور. آناهیتا به معنی پاک، پاک و صاف است که در پهلوی آناهید، در ارمنی آناهیت و در فارسی ناهید است.

آناهیتا یکی از بسیاری از خدایان آریایی بود که با ظهور زرتشت از جای خود سقوط کرد و دین زرتشت جایگزین آن شد. او یکی از ایزدانی بود که بعد از اهورامزدا جایگاه رفیع خود را حفظ کرد و حتی در اوستا به عنوان ایزدبانوی عظمت و باروری جایگاه ارزشمندی یافت.

نام آناهیتا بلافاصله بعد از اهورامزدا و قبل از میترا (مهر) ذکر شده است که نشان‌دهنده جایگاه ارزشمند این ایزدبانو است. در زمان زرتشت، میترا مهر و آناهیتا همراهان اهورامزدا و ایزدان مهر (خورشید) و ماه بودند.

هنر دوره ساسانی

ساسانیان از نظر سیاسی و عقیدتی نماینده قیام ملی ایران علیه اشکانیان بودند و در صدد احیای امپراتوری هخامنشی برآمدند. و طبیعتاً هنر این دوران نشان‌دهنده این هدف بود (Bosaili & Toshrato, 2004, 35). گیرشمن معتقد است هنر ساسانی نمایانگر نوسازی و احیای ناگهانی نیست.

این هنر در قدیمی‌ترین جلوه‌های خود جایگزین مستقیم هنر اشکانی است که در اصل ایرانی بوده است. همچنین آخرین تجلی هنر باستانی شرقی است. اگرچه این یک هنر شاهنشاهی پذیرفته شده جهانی بود، اما به هنر برخی از کشورهای جهان که آن را پذیرفتند راه یافت (ملک زاده، 1354، 32).

هنر عصر ساسانی بر نظم و وضوح طرح و تصویر تاکید آشکاری دارد. جنبه سلطنتی در این هنر غالب است و عمدتاً بدن پادشاه را هنگام انجام اعمال مختلف به تصویر می‌کشد. همچنین به تصویر کشیدن حیوانات و گیاهان مختلف با معانی نمادین در هنر ساسانی رایج بود.

این نقوش در مقیاس بسیار بزرگ بر روی صخره‌ها و در مقیاس کوچکتر بر روی دیوار کاخ، سطح ظروف طلا و نقره، مهر سنگی و پارچه ابریشمی‌ به تصویر کشیده شده است (دادوار و نشاط، 2011، 39-40). به طور کلی هنر ساسانی که نگرش مذهبی بر آن حاکم بود، در آغاز با به ارث بردن سنت‌های هنری کهن ایران به هنر هخامنشی پیوست.

از سوی دیگر به هنری تأثیرگذار و الهام‌بخش تبدیل شده و هنر غرب و شرق را تحت تأثیر قرار داده و این سرزمین‌ها هنر خود را از آن اقتباس کرده‌اند.

جایگاه زن در دوره ساسانی

برای شناخت بهتر آثار هنری مربوط به این دوران با سیمای زن باید به بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی زنان ساسانی پرداخت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که جایگاه زن در جامعه ایران باستان تا حد زیادی به جایگاه طبقاتی آنها وابسته بوده است.

از سوی دیگر، دین جامعه نیز بر فرهنگ و سیاست‌های یک جامعه تأثیر می‌گذارد و آن را شکل می‌دهد. از آنجایی که از اواسط دوره ساسانی دین زرتشتی به عنوان دین رسمی‌ اعلام شده است، مطالعه متون زرتشتی در مورد زنان می‌تواند تا حدودی نشان‌دهنده وضعیت آنها در عصر ساسانیان باشد.

در دین زرتشتی، دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به زن وجود دارد. زن و مرد در عقیده زرتشتی برابرند و زنان به عنوان مؤمنان زرتشتی شناخته می‌شوند. به گزارش گاهان، زن در پرتو خرد و دانش خود مختار است آنچه را که بهتر می‌داند انتخاب کند.

در بخش‌های دیگر اوستا، هر جا که از روح مردان پاک و پارسا یاد می‌شود، بلافاصله از روح این زنان نیز یاد می‌شود و بر هر دو درود فرستاده می‌شود (جمالی، حسنی و بهروزی، 1399، 142-143). «از آنچه در اوستا درباره زن و مرد آمده است، تساوی حقوق آنها گرفته شده است» (علوی، 1387، 35).

در متون دینی این دوره علاوه بر نگاه مثبت به زن، در برخی موارد نگاه منفی نیز مشاهده می‌شود.

یکی از این موارد در کتاب «بندهش 1» است که در بند 9 آمده است که اورمزد از خلق موجودی غیر از زن برای بچه‌دار شدن عاجز بوده است. اگر می‌توانست کار دیگری می‌کرد. به نظر می‌رسد که در ذهن موبدان یا مردان، زنان در قلمرو اهورا نبوده‌اند. و آنها را موجوداتی می‌دانستند که می‌توانند مانند زن شیطان صفت به نام «جاهی» که در اسطوره زرتشتی دختر شیطان است، جامعه را نابود کنند (جمالی و همکاران، 2020).

از سوی دیگر، «در رأس زنان جامعه، زنان خاندان سلطنتی قرار داشتند. زنان دربار، مانند ملکه و مادر پادشاه، در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های خود آزادتر بودند. آنها با شاه سفر می‌کردند و در مراسم رسمی‌ دربار شرکت می‌کردند. همچنین با وجود خطرات، در جنگ‌ها شاه را همراهی می‌کردند.

با توجه به برخی از نقش برجسته‌های موجود در اعیاد سلطنتی شرکت می‌کردند. این زنان در کنار مردان در شکار، ضیافت و نوشیدنی شرکت می‌کردند. در واقع دو زن در قرن هفتم پادشاه شدند. ملکه پوران دخت و ملکه آذرمی‌دخت تنها بازماندگان مشروع سلسله ساسانی به پادشاهی رسیدند.

حضور چنین زنانی در محافل سیاسی و عرصه‌های نظامی‌ حاکی از پذیرش جایگاه زنان درباری در ساختار سیاسی اجتماعی این دوره است. با وجود اینکه دین زرتشت دین رسمی‌ عصر ساسانیان شد، سه تن از پیروان دین ایران باستان (اهورا مزدا، آناهیتا و مهر) هنوز حضور پررنگی داشتند و معابدشان باز بود. به خصوص برای آناهیتا، الهه آب، که به دلیل خشکسالی‌های زیاد، دائماً معابدی برای او ساخته می‌شد.

معبد آناهیتا در بیشاپور که در مجموعه کاخ سلطنتی قرار داشت و بقایای آن همچنان پابرجاست، یادگار آن زمان است (آورزمانی و جوادی، 1390).

زنان در هنر ساسانی

در آثار به جا مانده از آن زمان کاملا مشهود است که هنرمندان از شمایل‌های زنانه استفاده می‌کردند. با دیدن این تصاویر که زندگی با شکوه زنان را نشان می‌دهد، متوجه می‌شویم که زنان درباری در آن روزگار از جایگاه والایی و اهمیت زیادی برخوردار بوده‌اند.

از شواهدی مانند جزئیات صورت، نوع لباس، مدل مو و جواهرات می‌توان برای شناسایی موقعیت اجتماعی زن تصویر شده استفاده کرد. نمایش این زنان بر روی سکه‌ها و مهرها به عنوان ملکه در کنار شاه نیز موید جایگاه بسیار بالای آنهاست.

در همین راستا آکرمن معتقد است که اگرچه حضور زنان در آثار هنری در دوره ساسانی غیرعادی تلقی می‌شود، اما از سوی دیگر می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که زنان از وضعیت اجتماعی بهتر و مطلوب‌تری نسبت به گذشته برخوردار بوده‌اند.

به طور کلی «نقوش زنان در آثار مختلف مانند نقاشی، سکه، مهر و ظروف مربوط به آناهیتا و زنان درباری است. و زنان در هنر ساسانی را می‌توان الهام گرفته از آناهیتا ناب، الهه عشق و باروری دانست. اما باید توجه داشت که مردم در آن زمان از حکومت خود تقلید می‌کردند.

بنابراین با مطالعه ویژگی‌های تصویری این زنان تا حدود زیادی می‌توان به زیبایی‌شناسی زنان در عصر ساسانی پی برد (آورزمانی، 1388، 54). زیرا هنرمندان ساسانی مانند پیشینیان خود از سنت رئالیسم در ترسیم جزئیات شمایل‌های تزئینی، لباس‌ها و گریم پیروی می‌کردند.

اما چهره‌ها را طوری ترسیم کردند که بین چهره آناهیتا و ملکه تفاوتی نیست و یا بین چهره شاه و اهورامزدا تفاوتی نیست. از نوع تاج و ویژگی‌های آن می‌توان شخصیت‌ها را تشخیص داد و شناخت» (آورزمانی و جوادی، 1390). این ویژگی‌های زنان ساسانی را در آثار مختلف مانند سکه، مهر و گاه طرح‌های برجسته می‌بینیم.

مهرهای دوران ساسانی

در دوره ساسانی هنرمندان سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی را حکاکی می‌کردند و به مهر تبدیل می‌کردند و عموم مردم از این مهرها استفاده می‌کردند. گیرشمن می‌گوید: برای فردوسی، شاعر شاهنامه، تاج و تخت و جواهرات مظهر قدرت شاهنشاهی در دوره ساسانی است.

دو مورد اول منحصراً برای پادشاه بود، اما جواهر و مهر توسط عموم مردم، کوچک و بزرگ، اشراف، رهبران مذهبی، مقامات دولتی یا بازرگانان نیز استفاده می‌شد. تمام ادارات، اعم از قوه قضائیه، اموال و جنگ، مهر خود را داشتند» (گیرشمان، 1370، 240).

در عهد ساسانیان، مهر برای یک یا چند مورد از این سه منظور خاص استفاده می‌شده است.» ممکن است سند یا شیء مهروموم شده یا صاحب آن را از تأثیرات شرور ماوراء طبیعی محافظت کند، یا ممکن است مالکیت را شناسایی کند، یا اصالت را به عنوان جایگزینی برای امضا یا تأیید امضا تسهیل و تأیید کند.

شاهان ساسانی نیز چندین مهر مختلف داشتند و از هر کدام برای تأیید حکمی‌ استفاده می‌کردند. کیسه کوچکی را پر از نمک می‌کردند و با سند مهر کرده و با نگین سلطنتی مهر می‌کردند و این علامت مصونیت پیمان تلقی شد.

مهرهای ساسانی بسیاری باقی مانده است که از سنگ‌های قیمتی ساخته شده‌اند. بسیاری از آنها دارای طرح هستند و برخی شامل نوشته و متن هستند. این نوشته‌ها شامل نام صاحب مهر، نام پدر و در مواردی عنوان و سمت وی است.

برخی از آنها متعلق به متکلمان (موبدان) زرتشتی است. بیشتر مهرها متعلق به مردان است، هرچند تاکنون تعداد کمی از مهرهای زنانه نیز به دست آمده است.

شمایل «زن» در مهرهای دوره ساسانی

زنان به اشکال مختلف در مهرهای ساسانی به تصویر کشیده شده‌اند که بیشتر مربوط به ملکه و سپس آناهیتا “ایرانیان به این الهه از قدیم‌الایام اعتقاد داشته‌اند” و در زمان ساسانیان ملکه را نماد زمینی این الهه می‌دانستند که در آثار مختلفی مانند مهرها یافت می‌شود.

«نقش زن بر روی این مهرها به صورت نیمرخ یا نیم‌تنه زن (ملکه) یا زنی ایستاده با گلی در دست و همچنین تصویر ملکه با شاه یا مادر و فرزند ظاهر می‌شود.» (مصباح اردکانی). و دادور، 1387، 177).

در ادامه و برای توضیح و تشریح بیشتر از نظر شکلی و محتوایی، به بررسی برخی از مهرهای دوره ساسانی که زنان در آن اعمال گوناگونی را انجام می‌دهند، می‌پردازیم و سپس تفسیر می‌کنیم.

از میان مهرهای ساسانی، چند مهر نام دینک دارند که نام چند ملکه عهد ساسانی است. «نام دو تن از این ملکه‌ها در کتیبه بیشاپور اول در نقش رستم بر پیکر کعبه زرتشت حک شده است» (آورزمانی و جوادی، 1390).

اکنون مهری وجود دارد که روی آن چهره ملکه دینک با عنوان «بانبیشان بانبیشانز» (ملکه ملکه‌ها) با حروف پهلوی حک شده است. این خانم تاجی زده است که با روبان کوچکی به شکل توپ روی موهایش بسته شده و گوشواره‌ای با سه مروارید به گردن و گردنبند مروارید آویزان کرده و موهای فر او چند تار بافته شده است.

در این مهر نیم‌تنه ملکه با ریزه‌کاری‌ها و تزیینات با ظرافت و با سینه برجسته به صورت نیم رخ کشیده شده است. در صورت استفاده از مهر، تصویر برعکس شده و نمایه آن به سمت چپ خواهد بود. وجود چنین مهرهایی که متعلق به یک ملکه بوده، نشان از جایگاه ویژه زنان درباری در امور حکومتی عصر ساسانی دارد.

«در این زمینه مهر دیگری از دوران ساسانی از عقیق کشف شده است که شباهت‌های آشکاری با مهر ملکه دیناک دارد و احتمالاً این مهر نیز همان ملکه را نشان می‌دهد» (شکل 2) (دادوار و نشاط، 1390). ، 127).

در شکل سوم هیچ کتیبه‌ای در اطراف طرح زنی که لباس‌های مجلل و جواهرات و مدل مو دارد وجود ندارد. در عوض با برگ‌های خرما و هلال ماه که نمادهایی با مفاهیم برکت و باروری هستند، مزین شده است. تقریباً در تمام شمایل‌های مربوط به هنر ساسانی، زنان با جزئیات و با سینه‌های برجسته به تصویر کشیده شده‌اند. بیرون زدگی سینه‌ها و هلال ماه نشانه باروری است.

مهر دیگر ساسانی متعلق به «یزدان فرای شاپور» یکی از همسران شاپور سوم است که از نوعی عقیق ساردونی ساخته شده و تصویری با‌کیفیت از زنی با ویژگی‌های برجسته «نقش سلطنتی» ساسانی است.

انواع مختلفی از این مهرها بر روی سنگ‌های نیمه‌قیمتی مانند سنگ یمن، یشم، لعل، عقیق یشمی‌ و سنگ لاجورد حک شده است» (آورزمانی و جوادی، 1390). جزئیات صورت زن بر روی این مهر حک شده و موهای بافته و تاجی با شکوه بر سر دارد که به مقام ملکه ساسانی اشاره دارد.

در مهر بیضی شکل دیگری، با عقیق جگری رنگ، تصویر حکاکی شده از نیم تنه زن و مرد، احتمالاً پادشاه و ملکه، دیده می‌شود (شکل 4).

تصویر سمت چپ زنی (احتمالا ملکه) را با تاجی بر سر و گوشواره‌های مروارید و گردنبند نشان می‌دهد. در سمت راست، مردی (احتمالاً شاه) با ریش بلند و کلاهی بر سر، گوشواره مروارید و گردنبند مروارید و گردنبند بلندتر به شکل مدال نشان داده شده است.

بالای مهر کتیبه‌ای دو خطی به زبان سغدی است که به این صورت ترجمه می‌شود: “Endemic، ملکه Zakanta”.

در مجموعه‌ای خصوصی در کتابخانه ملی پاریس، مهری به نام بانو حدگردخت وجود دارد که گلی در دست دارد. طرح این زن مانند زنانی است که در سنگهای قیمتی یونان و ایران یا الواح زرین گنج جیحون دیده می‌شود (شکل 5)، (دادوار و نشاط، 1390، 73).

او در این مهر گل نیلوفر را در دست دارد که نماد گیاهی آناهیتا است و احتمالاً اشاره به الهه آب و باروری دارد. نام او نیز دور تصویر او حک شده است. در یک مهر بیضی قهوه‌ای سوراخ‌دار از کلسدونی، مربوط به اوایل دوره ساسانی، در موزه بریتانیا، تصویری شبیه به مهر قبلی را می‌بینیم (شکل 6).

این زن احتمالا آناهیتا است که در دست چپ خود یک گل و در دست راست یک شی ناشناس دارد. در پایین و سمت چپ مهر، نقش کوچکی با تاجی بر سر وجود دارد که دستانش را در کنار هم قرار داده است. و در سمت راست کتیبه‌ای به زبان پهلوی با عنوان آرمیندخت (مهر تمبر، ن.د) وجود دارد.

این زن موهای بافته شده بسیار بلند و لباس بسیار پرچینی دارد. «آناهیتا با لباس بلند ژولیده مانند امواج آب بر سنگ‌نگاره‌ها و سکه‌های ساسانی ظاهر می‌شود» (آورزمانی و جوادی، 1390). در مهر بیضوی سوراخ دار دیگری که از کلسدونی ساخته شده است، تصویری تقریباً مشابه مهر قبلی، اما بدون کاراکتر کوچک می‌بینیم (شکل 7).

بر روی این مهر، زیر گل، طرح صلیب یا ستاره و در سمت راست، کتیبه‌ای به خط پهلوی نقش بسته است. «در مهر دیگری، زنی نیم رخ با روبان یا روسری بلند در دست ایستاده است (شکل 8).

او به سمت راست راه می‌رود یا به احتمال زیاد می‌رقصد. او مانند یک دختر رقصنده به نظر می‌رسد، با این حال هنوز به نام آناهیتا شناخته می‌شود. این تصویر شبیه به نمادهای پیچیده‌تر و جشن بر روی کوزه‌های ساسانی است که احتمالاً به عنوان ظرف شراب استفاده می‌شده است (Brunner, 1978, 62).

روی این مهر تزیینات کمتری مشاهده می‌شود و زن دیگر لباس پرچینی به تن ندارد. هیچ کتیبه یا نمادی در اطراف مهر دیده نمی‌شود.

«در برخی از مهرهای با تصویر زنان، تصویری از زن و کودک در حالت ایستاده یا نشسته یا در حالی که زنی کودکی را در آغوش گرفته است، دیده می‌شود» (شکل 9).‎

این مهرها احتمالاً متعلق به مسیحیان ساکن در نقاط مختلف ایران بوده و نمایانگر تصویر مریم و فرزند مسیح بوده است (مصباح اردکانی و دادوار، 1387، 179). گیرشمن این اثر مهر را صحنه مهمانی معرفی کرده است که در آن مادر و دختری به تصویر کشیده شده است (جمالی و همکاران، 1399، 153).

آرتور پوپ این زن را آناهیتا می‌داند (پوپ و آکرمن، 2008). «حلقه عهد و سه غنچه گل مانند سه مروارید به شکل اشک در هنر ساسانی سابقه دارد. گل یا مروارید مثلثی به سه جوهر اهورامزدا، آناهیتا و مهر اشاره دارد (آورزمانی و جوادی، 1390). در این مهر نیز جزئیات آرایشگری و چهره ترسیم شده است.

برخلاف نظر گیرشمن، کودکی که روی پای زن می‌ایستد، به دلیل وجود علائم جنسیتی در هنر ساسانی، فرزند پسر محسوب می‌شود. او حلقه ای در دست دارد که سه غنچه نیلوفر آبی به آن وصل شده است و احتمالاً او و مادرش در یک جشن سلطنتی شرکت کرده‌اند.

این امر همانطور که قبلاً ذکر شد مؤید شرکت آزادانه زنان در مراسمی‌ مانند مهمانی است.

از مهرهایی که مضمون ازدواج دارند می‌توان به مهر عقیق که در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود اشاره کرد (شکل 10).

در این داستان در حالی که مردی بر تخت تکیه داده است، زنی با یک لیوان شراب و یک کاسه نزد او می‌آید. آنها احتمالاً یک زوج هستند، نه ارباب و خدمتکار. مرد کاسه را در دست گرفته و دستانش را به نشانه احترام به زن بالا می‌برد» (جمالی و همکاران، 2020، 152).

با استناد به احترام مرد نسبت به زن، فرض خادم بودن زن را می‌توان رد کرد. و حتی با توجه به جزئیات و تزئینات می‌توان این دو را پادشاه و ملکه دانست. طرح تختی که پسر روی آن استراحت می‌کند شبیه تخت قبلی است که زن و کودک روی آن نشسته‌اند.

روی مهر بیضی قرمز اوایل دوره ساسانی که از نظر ظاهری شبیه مهر قبلی است، زن و مردی (احتمالاً پادشاه و ملکه) را می‌بینیم که روی تخت یا نیمکتی نشسته اند و تاجی از گل یا حلقه زناشویی دارند. بین خود نگه داشته اند (شکل 11).

دور این مهر نام زن و مرد به همراه نام یکی از خدایان به خط پهلوی حک شده بود. حلقه عهد با میترا یا هر عهد دیگری یا حلقه سلطنت که همان عهد با اهورامزدا و دیگر خدایان است نماد مقدسی است که در هنر ساسانی به کرات استفاده می‌شود. (آورزمانی و جوادی، 1390).

کلام آخر

یکی از ویژگی‌های بارز مهرهای دوره ساسانی که تا پیش از این دوره بی‌سابقه بود، استفاده چشمگیر از شمایل زنان بر روی آنهاست.

بیشتر این مهرها متعلق به زنان ملکه و درباری است که گواه قابل توجهی بر مقام و منزلت والای آنان در این عصر است. با این حال، کمتر زن غیر درباری را می‌توان یافت که عکس آنها بر مهرها نقش بسته باشد. تقریباً در تمام مهرها تصویر زن به صورت نیم تنه و نیم رخ حک شده و جزئیات، آرایش و تزیینات صورت کاملاً مشخص است.

حتی در چهره‌ها تفاوت‌های فردی وجود دارد و بین زنانی که روی مهرها نقش می‌بندند تفاوت وجود دارد. در این گونه مهرها هنرمند ساسانی با جزئیاتی مانند آرایش مو، فرم و شکوه تاج‌ها، جواهرات و صورت، سعی می‌کرد ملکه را از دیگران متمایز کند.

در بیشتر مهرها، جنسیت مونث شخصیت‌ها با برجستگی سینه‌ها مشخص می‌شود. این نماد زنانگی می‌تواند اشاره‌ای نزدیک به آناهیتا، الهه آب، عشق و باروری باشد. وجود نشانه‌هایی مانند هلال ماه و گل نیلوفر که به الهه آب و نماد باروری اشاره دارد در کنار تصویر زنان نیز بر این امر تاکید دارد.

جهت خرید مهروموم‌های لوکس و باکیفیت فروشگاه نشان در خدمت شماست. با مهروموم‌های نشان می‌توانید گذشته خود را به اکنون پیوند بزنید. هدایای تولد و کارت‌های دعوت عروسی و حتی بسته‌بندی محصولات تجارت رو خود را خاص، لوکس، شیک و زیبا کنید. با سفارش هر طرحی برای مهرهای برنجی شما نیز طرح خاص خود را خواهید داشت.